Tavuk gökkuşağı nedir ve nasıl oluşur?

Tavuk gökkuşağı, bilimsel adıyla "circumhorizontal ark" veya "ateş gökkuşağı" olarak da bilinen, atmosferdeki buz kristallerinin ışığı kırması sonucu oluşan optik bir doğa olayıdır. Adını, genellikle tavukların tüylerindeki renk çeşitliliğine benzetilen parlak ve canlı renklerinden alır, ancak tavuklarla doğrudan bir ilişkisi yoktur. Bu olay, güneşin ufukta belirli bir açıda (genellikle 58° veya daha yüksek) olduğu durumlarda, yüksek seviyeli sirrus bulutlarındaki yassı, altıgen buz kristallerinden geçen ışığın kırılmasıyla meydana gelir. Tavuk gökkuşağı, geleneksel gökkuşağından farklı olarak daha yatay ve geniş bir yay şeklinde görünür, renkleri genellikle kırmızı, turuncu, sarı, yeşil, mavi ve mor tonlarında sıralanır, ancak daha belirgin ve yoğun bir görünüme sahiptir. Bu fenomen, özellikle yaz aylarında orta enlemlerde daha sık gözlemlenebilir, çünkü güneşin yüksek açıda olması gereklidir.

Tavuk gökkuşağının oluşumu, belirli atmosferik koşulların bir araya gelmesine bağlıdır. İşte bu sürecin adımları:

• Güneşin yüksek açıda olması: Güneş, ufuk çizgisinden en az 58° yüksekte olmalıdır; bu nedenle, bu olay genellikle öğle saatlerinde veya yaz mevsiminde daha yaygındır. Düşük enlemlerde veya kış aylarında güneş bu açıya ulaşamayacağı için tavuk gökkuşağı oluşmaz.
• Sirrus bulutlarının varlığı: Yüksek irtifalarda (genellikle 6.000 metre ve üzeri) ince, sirrus tipi bulutlar bulunmalıdır. Bu bulutlar, yassı ve altıgen şekilli buz kristalleri içerir, ki bunlar prizma görevi görerek ışığı kırar.
• Işığın kırılması: Güneş ışınları, bu buz kristallerine belirli bir açıyla (yaklaşık 90°) çarparak içinden geçer ve kırılma (refraksiyon) sonucu renklere ayrılır. Bu, bir prizmada beyaz ışığın renk spektrumuna ayrılmasına benzer bir süreçtir.
• Renklerin oluşumu: Kırılan ışık, kristallerin yönelimine bağlı olarak yatay bir yay şeklinde dizilir ve tavuk gökkuşağının karakteristik renklerini oluşturur. Renkler, kırmızı (en dışta) ile başlayıp mora (en içte) doğru sıralanır, ancak geleneksel gökkuşağına göre daha parlak ve net görünür.

Tavuk gökkuşağını gözlemlemek için, açık bir gökyüzünde sirrus bulutlarının olduğu bir günde güneşe sırtınızı dönüp ufka bakmanız yeterlidir. Bu nadir ve büyüleyici olay, genellikle birkaç dakika ile bir saat arasında sürer ve doğa tutkunları için unutulmaz bir deneyim sunar. Eğer şanslıysanız, bu renk cümbüşünü fotoğraflayarak ölümsüzleştirebilirsiniz!